Dinsdag 3 juni 2008.
Na een rustige nacht ontwaken we op een doorweekte camping. Gelukkig schijnt de zon weer en ziet het er naar uit dat het een mooie dag wordt. Vandaag gaan we hier in de omgeving het Orakel van Dodoni, op ongeveer 20 km, bezoeken. (N 39° 32.765 E 020° 47.106). Bij aankomst op de (in verhouding) gigantische parkeerplaats staan er slechts enkele auto's van bezoekers. Aan de toestand van dit terrein is duidelijk af te leiden dat de aanloop niet zo groot is. Overal op het terrein groeit onkruid tussen de stenen en de afbakeningen zijn zwaar verroest. Door het geringe aantal bezoekers kunnen we de opgravingen in alle rust bekijken. Dodoni was griekenlands grootste en oudste orakel. Dank zij duidelijke uitlegpanelen (in grieks en engels) kun je je een voorstelling maken hoe het hier vroeger is geweest. Het amfitheater is nog grotendeels in tact en wordt door archeologiestudenten gerestaureerd. Op de orakelplek, "Hiera Oikia", hebben de opgravers op de plaats van de opgegraven wortels van de Heilige Eik een nieuwe eik geplant. In de overleveringen over Dodoni wordt altijd gesproken over de aanwezigheid van een enkele eik. Deze eik speelde een cruciale rol in het orakel.

Dodoni.
[Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie]

Dodoni dateert van vóór 2000 v. Chr. en is daarmee het oudste heiligdom van Griekenland. Na het orakel van Delphi genoot dat van Dodóni het hoogste aanzien. Het orakel bestond uit een heilige eikenboom, omringd door een kring van bronzen ketels, zodanig opgehangen dat ze tegen elkaar konden kletteren. Voorspellingen werden gedaan aan de hand van de geluiden die de ketels maakten, in harmonie met het ruisen van de eikenbladeren en het gekir van de zwarte duiven die in het heiligdom leefden en in de boom nestelden. Wie een vraag had schreef die op een loden plaatje, dat aan de priesters werd overhandigd. Enkele van die plaatjes werden op het terrein teruggevonden. De macht van de eik werd zo groot geacht, dat Jason een van zijn takken kwam halen om ze aan zijn schip, de Argo, te bevestigen alvorens te vertrekken op zijn zoektocht naar het Gulden Vlies.
De oorspronkelijke, vóór-Griekse bewoners van de streek vereerden er Moeder Aarde. Eik en godin werden samen vereerd: de boom werd gezien als de woning van de godin. Toen de eerste Griekse stammen de streek binnenvielen brachten zij de cultus van hun god Zeus mee: de oorspronkelijke godin kreeg de naam Dione en werd tot gemalin van Zeus. Zo werd de eik Zeus' woning en de oude symbolen van de moedergodin gingen op hem over. De orakelpriesters sliepen op de grond bij de wortels van de boom en onttrokken profetische gaven aan het contact met de aarde.
Tot het eind van de 5e eeuw v. Chr. werd Zeus onder de blote hemel vereerd. Toen bouwde men voor het eerst een kleine tempel, het "Heilige Huis", om er het cultusbeeld van Zeus en de vele offergaven in onder te brengen. Alexander de Grote toonde veel belangstelling voor Dodóni en probeerde de orakelcultus nieuw leven in te blazen. Hij wilde het heiligdom groter en mooier maken, maar zijn ambitieuze project werd pas verwezenlijkt door koning Pyrrhus van Épirus in de 3e eeuw v. Chr., nog voor zijn roemruchte 'Pyrrhusoverwinning' op de Romeinen. Onder zijn bewind verrezen talrijke bouwwerken en Dodóni groeide uit tot een heuse stad, met akropolis en marktplein, raadhuis en andere bestuurlijke gebouwen, verschillende tempels, een stadion en een prachtig theater met plaats voor ruim 17.000 toeschouwers, een van de grootste theaters in Griekenland.
Romeinse tijd
In 167 v. Chr. werd Dodóni door de Romeinen grotendeels verwoest. Ten tijde van keizer Augustus werd het theater omgebouwd tot arena voor dierengevechten.
Aan de cultus van Dodóni kwam echter een definitief einde met de verspreiding van het christendom: in 392 liet keizer Theodosius I de heilige eik omhakken en de wortels verwijderen, in overeenstemming met zijn politiek om alle voor-christelijke praktijken uit te roeien. De christenen poogden aanvankelijk nog het heiligdom voor eigen doeleinden in te lijven door de bouw van een basiliek omstreeks 550, maar nadat keizer Justinianus het nabijgelegen Ioánnina had gesticht raakte Dodóni langzaam maar zeker in verval. Een overval van de Goten en een grote aardbeving deden de rest.
Moderne tijd
Pas in 1875 werd Dodóni opnieuw ontdekt en opgegraven.
De grote attractie is het hellenistische theater, dat in 1960 is gerestaureerd. Het biedt net als vroeger plaats aan ruim 17.000 toeschouwers zodat er elk jaar in augustus een zomerfestival kan worden gehouden waarbij klassieke tragedies en folkloristische muziek en dans uit Épirus uitgevoerd worden.

Na het bezoek in Dodoni hebben we nieuwe voorraden ingeslagen bij een grote supermarkt (Carrefour) in Ioánnina en de rest van de dag in de zon gezeten. 's Avonds eten we heerlijk een kip, in stukken gesneden, op de barbecue. Gelukkig waren we net klaar toen weer een hevig onweer losbarstte en de camping weer net zo doorweekt was als de dag tevoren.

Woensdag 4 juni 2008.
Vandaag verlaten we de camping en Ioánnina en gaan naar de Vikos kloof. Deze ligt ± 40 km noord van Ioánnina en is via een prachtige weg te bereiken. Eerst nemen we de zuidkant van de kloof bij het plaatsje Monodendri. Vanuit dit plaatsje gaat een weg slingerend omhoog naar de uitkijkpost Oxio alwaar de weg dood loopt. Van hieruit is het via een goed aangelegd pad ± 10 minuten lopen naar een uitkijkpunt hoog boven de kloof. De kloof is hier ± 800 mtr diep en 1 km breed. Als je naar beneden kijkt zie je ver in de diepte het riviertje stromen die deze kloof in de loop van de tijd heeft uitgesleten en in de zomertijd nagenoeg is uitgedroogd. De bodem van de kloof is sterk begroeid met loofbomen en er zwermen talloze mooie insecten in rond.
Er van uit gaande dat via het dorpje Vikos, dat aan het begin van de kloof ligt, de bodem van de kloof te bereiken is, rijden we daar heen. Niets is echter minder waar, Vikos ligt wel aan het begin van de kloof, maar honderden meters hoog op een klif. Dit wordt dus niks. We keren om en gaan via Aristi richting Mikro Papingo. Even voor dit dorpje is een parkeerplaats bij een brug waar we willen gaan staan. Echter is het niet mogelijk de camper stabiel te parkeren, waarbij komt dat de grond doorweekt is van een eerder hevig onweer en het waait flink in deze bocht. We besluiten om de paar kilometer terug te gaan naar Megalo Papingo om daar op een parkeerterrein, samen met nog 4 andere campers te overnachten. (N39° 58.076 E 020° 43.066).

Donderdag 5 juni 2008.
Vandaag is het de bedoeling om richting de Meteora kloosters te gaan. Hiertoe moeten we eerst terug naar Ioánnina om vervolgens via de noordzijde van het meer, via Metsovo en de Katarapas (1820 mtr.), naar Kalambáka te rijden, een rit van ± 150 km. Het begin, langs het meer gaat goed, maar zodra het meer wordt verlaten begint de weg te stijgen en is er de eerste 120 km geen recht stukje weg meer te bekennen. Gelukkig hebben wij er geen last van, maar mensen die gauw wagenziek worden zullen flink aan de Primatour o.i.d. moeten om de reis te kunnen volbrengen. Eindelijk, na het plaatsje Mourgani, wordt de weg vlakker en rechter want we rijden nu door een dal en komen spoedig aan in Kalambáka. We zoeken camping "Meteora Garden" op om als de basis voor een bezoek aan de Meteora kloosters te fungeren. (N39° 42.507 E 021° 36.592).

Vrijdag 6 juni 2008.
Gisteren, bij binnenkomst op de camping hebben we een overzicht gekregen van de 6 kloosters en hun ligging t.o.v. de camping. Helaas is de verbindingsweg tussen de groep van vier (Metamorfosis, Varlaam, Rousanou en S. Nicolaos) en de andere twee (S. Trias en S. Stefano) opgebroken wegens vernieuwing, zodat een flinke omweg moet worden gemaakt om beide groepen te kunnen bezoeken.
We beginnen met de groep van twee. Bij aankomst blijkt dat voor een bezoek aan S. Trias een flinke wandeling (eerst een stuk omlaag en dan weer een eind omhoog) moet worden gemaakt, terwijl S. Stefano gemakkelijk bereikbaar is voor iemand die wat slechter ter been is. Let er wel op dat in alle kloosters een strikt kledingsvoorschrift geldt. Houdt men zich daar niet aan dan komt men er niet in. Voor dames is een rok die over de knieën valt vereist. Heeft men die niet dan kan een voor ieder passende rok worden geleend. Ook moet een blouse met minimaal korte mouw gedragen worden. Voor de heren geldt dat de broek minstens over de knieën moet reiken. Een juiste "broek" is eventueel te leen. Opvallend is het kerkje, vol met fresco's. In een andere ruimte is een soort museum ingericht met oude geschriften en gebruiksvoorwerpen. De rust en het ontbreken van mannelijke suppoosten is opvallend, het blijkt een nonnenklooster te zijn. Na dit bezoek moeten we eerst weer terug naar Kalambáka om van daaruit via Kastraki de andere kloosters te bereiken. Let wel dat elk klooster één dag in de week gesloten is. We kiezen voor het klooster van Groot Meteoron (Metamorfosis) om te bezoeken. Voornamelijk door de goede toegangsweg. Deze is niet te lang (± 120 nieuw aangelegde treden) en zeer goed te lopen. Kom je binnen in het klooster zie je het eerst aan je rechterhand de schuur met de lier en het touw met net, waarmee de spullen naar boven worden gehesen. Het mooiste gebouw van het klooster is de Metamorfosisbasiliek, vol met fresco's met afbeeldingen van het Laatste Oordeel, martelaren met aureolen etc.
In Kalambáka wordt de plaatselijke LIDL bezocht om de voorraden weer aan te vullen. De rest van de dag gevuld met luieren en lezen en de rit van morgen naar het schiereiland Pilion voorbereiden.

Meteora
[Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie]

Meteora is een streek in Thessalië. Dit gebied kenmerkt zich door de op hoge rotsige pilaren gebouwde kloosters.
Door eeuwenlange wind- en watererosie (ooit was de Thessalische vlakte een binnenzee) hebben de rotsformaties hun specifieke en moeilijk bedwingbare uiterlijk gekregen. Opmerkelijk is wel het feit dat deze nochtans opvallende en tot de verbeelding sprekende rotsen in de Griekse mythologie geen enkele rol hebben gespeeld.
Geschiedenis
Vanaf de 9e eeuw werden de natuurlijke zandstenen torens beklommen door kluizenaars die daar hun eigen leefomgeving creëerden en slechts af en toe naar beneden kwamen. Een voorbeeld was de kluizenaar Barnabas die hier een religieus schuiloord zocht in een grot. Andere volgden zijn voorbeeld.
Vanaf de 11e eeuw trokken elders verdreven monniken naar het gebied. Halverwege de 14e eeuw verrezen de eerste kloosters op de toppen, onder invloed van de mystieke beweging van het hesychasme (hesychia = rust, kalmte) en de woelige tijden (strijd tussen Servië en het Byzantijnse Rijk, pestepidemie, ...). In 1336 stichtte de monnik Athanasios, afkomstig van de berg Athos zijn Groot Meteoron, het hoogst gelegen (623 m) en belangrijkste klooster dat hier zou gesticht worden. Nog 23 andere kloosters zouden volgen. Met netten aan touwen en houten ladders van soms wel 40 meter lang transporteerden de monniken de benodigde goederen én personen naar boven.
In de hoogtijdagen bestond er een autonome gemeenschap van monniken en 24 kloosters in vrijwel volledige afzondering van de rest van de wereld. Sinds 1490 werd de abt van het Groot Meteoron ook het hoofd van de gehele monnikengemeenschap van Meteora.
In de 17e eeuw begon echter het verval van het kloosterleven in Meteora. Er werd gesjoemeld, sommige monniken hielden er als monnik verklede vrouwen op na en van het idealistische gedachtegoed was niets meer overgebleven. In de 18e eeuw werden de kloosters gebruikt als toevluchtsoord voor Grieken die door de Turkse overheersers opgelegde belastingen wilden ontduiken. Tijdens de 19e eeuw werden de Meteora-kloosters gebruikt om te ontkomen aan oprukkende rebellen en tijdens de Tweede Wereldoorlog en de daaropvolgende Burgeroorlog (1945-1949) hebben de toen nog overgebleven kloosters veel schade opgelopen.
De kloosters
Na al die gewelddadige eeuwen zijn er slechts zes kloosters in redelijke staat overgebleven, waarvan sommige nog steeds bewoond worden door monniken en monialen. Sinds 1988 staan zij op de Werelderfgoedlijst. Men heeft de laatste tijd veel moeite gedaan om de kloosters in hun oorspronkelijke glorie te herstellen. Het zijn de volgende:

Agios Nikolaos Anapafsas (H. Nikolaas)

Het huidige klooster werd gebouwd ± 1490, maar volgens deskundigen bovenop de overblijfselen van een ouder klooster. Bouwkundige kenmerken en resten van muurschilderingen wijzen er op dat de kerk stamt uit de 13e/14e eeuw. Omdat de top van de rots waar het op staat klein en smal is, zijn de kloostergebouwen niet horizontaal uitgebreid, maar verticaal, in verschillende verdiepingen. Zo staan de kloosterkerk en de refter op de eerste, de cellen van de monniken op de tweede verdieping. Opvallend zijn de bescheiden afmetingen van de kloostergebouwen: er was slechts plaats voor 10 cellen.
De centrale kloosterkerk is toegewijd aan de heilige Nikolaas. Het smalle gebouw, met een lage koepel zonder ramen (want er ligt nog een verdieping boven), werd begonnen enkele jaren voor 1510 en voltooid in 1527. De muurschilderingen zijn uitgevoerd door de monnik-kunstschilder Theophanis Strelitzas uit Kreta: hoewel de beperkte ruimte technische problemen opleverde, slaagde hij er toch in het iconografische programma, zoals dat in de tijd van de Paleologen-keizers (1259-1453) vorm had gekregen, volledig uit te voeren.

Mega Meteoron (Groot Meteoron)

In de 14e eeuw kwam monnik Athanasius van de Athos-berg zich vestigen in deze omgeving. Hij beklom de meest imposante rots (de Platys Lithos, d.i. Platte Steen) die het hele landschap domineert, en besloot hier zijn eerste klooster te stichten. Hij noemde de rots "Meteora" (d.i. "Hoog Verhevene"), omdat ze leek te zweven tussen hemel en aarde, en bouwde er in 1356 een kapel en een paar cellen, geassisteerd door veertien monniken die zijn voorbeeld volgden. Daarmee legde hij de basis van het nieuwe klooster, dat in reeds in 1362 privileges kreeg van de Servische tsaar Symeon Uros.
Toen Symeons zoon Ioannes in 1373 toetrad tot de monnikengemeenschap, onder de naam Josaphat, werd de roem van het "Groot Meteoron" verzekerd. Josaphat werd de boezemvriend van Athanasios en samen brachten zij het klooster tot grote bloei. Het aantal monniken nam steeds toe, de kerk was aan vergroting toe, en het klooster werd uitgebreid met torens, een ziekenzaal, cellen, waterreservoirs en andere gebouwen. Na de dood van Athanasius en Josaphat werden beiden, op grond van de vele wonderen die zij hadden verricht en het vrome leven dat zij hadden geleid, door de Orthodoxe Kerk heilig verklaard (zij liggen beiden begraven in de kloosterkerk). De streek van Meteora was een centrum van geestelijk leven in Thessalië geworden.

De huidige kloosterkerk van de Metamorphosis (= Verheerlijking van Christus op de Taborberg) is de oudste bewaard gebleven kerk van de Meteora. Josaphat liet ze tussen 1387 en 1388 bouwen op eigen kosten. Ze bezit mooie fresco's van de Kretenzische School uit de 16e eeuw (mogelijk een laat werk van Theophanes de Kretenzer), en van de Macedonische School uit latere eeuwen.
Toen het Groot Meteoron nog een groot aantal monniken telde, gebruikten deze de 16e-eeuwse, ruime refter, die nu is omgevormd tot museumschatkamer. Hij herbergt een schitterende collectie handschriften, iconen en religieuze voorwerpen.

Varlaäm

In de hiërarchie van de Meteorakloosters neemt het Varlaäm de tweede plaats in. Het werd in zijn huidige vorm gebouwd in 1518, en werd genoemd naar de vrome kluizenaar die zich rond 1350 op deze rots terugtrok. Varlaäm, een tijdgenoot van Athanasius en Josaphat, was op het idee gekomen een tweede groot klooster te gaan bouwen op de rots net tegenover het Grote Meteoron. Maar pas zo'n 200 jaar later zouden twee broers uit Ioánnina, Nectarius en Theophanes (uit de adellijke familie van de Apsaraden), de rots opnieuw beklimmen en het idee van Varlaäm verwezenlijken.

Uit schriftelijke bronnen blijkt dat de kloosterkerk in 1542, in 20 dagen tijd, werd voltooid. Daarvóór had men er echter 22 jaar over gedaan om het benodigde materiaal boven te brengen. Men vertelt dat Theophanes, die al 10 maanden doodziek te bed lag, plots opstond van zijn ziekbed toen hij hoorde dat het werk voltooid was. Hij kon zijn ogen niet geloven, en dankte God en al zijn heiligen, dat hij dit nog had mogen meemaken. Nadat hij dankbaar de monniken en vaklui had gezegend, keerde hij dolgelukkig naar zijn bed terug en overleed in vrede. Daarom werd het katholikon (collegiale kloosterkerk) aan gewijd aan Alle Heiligen (Agioi Pantes). Zij bevat fresco's van de schilder Franco Kastellanos uit Thebe.
Ook dit klooster heeft in de vroegere refter een aardig museum ingericht, vol met iconen (o.m. een Maria-icoon van Emmanuel Tzanes) en andere liturgische objecten, met als parel aan de kroon een gekalligrafeerd evangelieboek gesigneerd door de Byzantijnse keizer Constantijn VII.

Rousanou

Het Rousanouklooster, dat ook bekend staat onder de naam Agia Varvara (H. Barbara) is het spectaculairst gelegen van allemaal: op de top van een plateau dat er nauwelijks genoeg ruimte voor biedt. Volgens onbevestigde bronnen zou het gesticht zijn in 1288, maar alleszins staat vast dat er 156 jaar later vervallen gebouwen werden gerestaureerd. In de 16e eeuw werd het volledig in zijn huidige vorm herbouwd, met de goedkeuring van de abt van het Groot Meteoron.
De Metamorphosis-kerk, toegewijd aan de Verheerlijking van Christus op de berg Tabor, dateert uit 1545 en is beroemd om zijn aangrijpende fresco's (werk van schilders uit de School van Kreta) die na meer dan 400 jaar nog steeds in goede staat verkeren.

Agia Triada (H. Drievuldigheid)

Als we de deskundigen mogen geloven is het klooster van de H. Drievuldigheid de op twee na oudste stichting van de Meteora. Een en ander wijst erop dat het katholikon in 1476 werd gebouwd, maar dat bepaalde kloostergebouwen reeds in de 14e eeuw bestonden. De huidige vorm van het klooster kwam tussen 1458 en 1476 tot stand. Volgens een niet-bevestigde overlevering zou het 70 jaar gekost hebben om al het benodigde materiaal naar de top van de rots te brengen voordat men met de eigenlijke bouw kon beginnen.
De Duitsers hebben tijdens de Tweede Wereldoorlog de schatkamer van het klooster leeggeroofd. Het Drievuldigheidsklooster is recent gebruikt als decor in de James Bond film [For Your Eyes Only]

Agios Stefanos (H. Stefaan)

Uit een (nu verdwenen) inscriptie blijkt dat dit klooster in 1192 werd gesticht, en dat een zekere Jeremiah de eerste prior van de ermitage was. In 1333 kwam de Byzantijnse keizer Andronicus III Paleologus (1328-1341) naar Thessalië, en werd gastvrij ontvangen in dit klooster, dat sindsdien de titel keizerlijk mag voeren. Andronicus deed ook grote schenkingen aan de abt en zijn monniken.
In 1350 werd de kapel van de H. Stephanus gebouwd, op initiatief van Antonius Cantacuzenus, een verwant van de Servische tsaar Symeon Uros en lid van de Byzantijnse adellijke familie der Cantacuzeni. Aan het einde van de 14e eeuw deden de Walachijse prins Vladislav en zijn neef Vornikos Dragoumaris belangrijke schenkingen (o.a. kostbare relikwieën, grondbezit in Roemenië) en andere weldaden aan het klooster, en in 1545 verklaarde de toenmalige Patriarch van Constantinopel het autonoom en slechts direct afhankelijk van zijn patriarchaat.
Het imposante katholikon, gewijd aan de H. Charalampos, dateert pas uit 1798 en bezit schitterende stukken houtwerkversiering.
In 1888 telde het rijke klooster nog 31 monniken, maar in 1960 was het vrijwel verlaten. Het werd zwaar beschadigd door brand tijdens de Tweede Wereldoorlog, en communistische partizanen hebben tijdens de Burgeroorlog in 1949 het gezicht van de stichter op een van de fresco's onherstelbaar beschadigd. In 1961 werd het omgezet in een nonnenklooster (daar waar vrouwen eertijds gewoon geen toegang tot de Meteora hadden!). De nonnen herstelden niet alleen de schade, ze slaagden er ook in het klooster weer een bloeiend bestaan te schenken. Nog steeds worden hier de Byzantijnse iconenkunst en muziek op traditionele wijze beoefend, met opmerkelijke resultaten.
De refter (nu als schatkamer ingericht) getuigt van de vroegere rijkdom van het klooster: kostbare handschriften, iconen, houtsnijwerk, zilveren vaatwerk en reliquiaria (o.a. de in zilver gevatte schedel van de schutspatroon Charalampos). Opmerkelijk is wel dat het klooster in vogelvlucht het dichtst bij het nabije Kalambáka ligt, terwijl het er over de weg het verst van af ligt.

Zaterdag 7 juni 2008.
De rit naar het schiereiland Pilion verloopt voorspoedig, ook al is het in Lárissa wel even zoeken om de juiste weg te vinden naar Volos, niet de snelweg maar weg nr. 6. Door Volos is het een kwestie van de weg blijven volgen om op de kustweg naar Kato Gatzea uit te komen. Van verschillende bronnen vernomen dat camping "Sikia" (N 39° 18.455 E 023° 06.591) een goede keus is (oa. aanbeveling van de NKC). De dames die het terrein beheren zijn erg vriendelijk en behulpzaam bij het uitzoeken van een goede plaats, waarbij de toegang tot het strand en de ontvangstmogelijkheid van de satelliet optimaal zijn. We komen uit bijna aan het eind van de camping vlak vóór het huis van de moeder van de beheersters. De trap naar het privé-strandje beneden is op minder dat 10 mtr. van de camper verwijderd. Het EK Voetbal is begonnen en Zwitserland verliest de openingswedstrijd met 0 - 1 van Tsjechië.